พูดกันว่า "น้ำนมแม่ดีที่สุด" แต่จริง ๆ แล้วในน้ำนมแม่ประกอบด้วยอะไรบ้าง?
องค์ประกอบของน้ำนมแม่จะขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย และน้ำนมแม่จะมีการเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอด - แม้กระทั่งในช่วงของการให้นมลูกหนึ่งครั้ง ซึ่งน้ำนมที่เริ่มออกมาแรกสุดคือเพื่อการดับกระหาย และน้ำนมในช่วงหลังจะเข้มข้น มัน และอุดมด้วยไขมันดี ร่างกายแม่จะมีการปรับน้ำนมให้เข้ากับความต้องการสารอาหารและของเหลวของทารกแต่ละคน ดังนั้นองค์ประกอบของน้ำนมจึงอาจแตกต่างกันไปตามช่วงเวลาของวันและคุณแม่แต่ละท่าน
สารอาหารในน้ำนมแม่มีอะไรบ้าง?
น้ำนมแม่มีสารอาหารทุกชนิดที่จำเป็นต่อทารก เพื่อการเจริญเติบโตและพัฒนาการที่เหมาะสม ได้แก่:
• น้ำ
• โปรตีน
• กรดไขมันจำเป็น และกรดไขมันไม่อิ่มตัวเชิงซ้อนแบบสายยาว
• คาร์โบไฮเดรต – คาร์โบไฮเดรตหลักคือแลคโตส
• แร่ธาตุ วิตามิน และธาตุจำเป็นต่าง ๆ ได้แก่ โซเดียม แคลเซียม ฟอสฟอรัส เหล็ก วิตามินเอ วิตามินซี และวิตามินดี
น้ำนมแม่ยังมีส่วนประกอบสำคัญอื่นๆ ซึ่งไม่ใช่สารอาหารอย่างสารต้านจุลชีพ เอนไซม์ย่อยอาหาร ฮอร์โมน และโกรทแฟคเตอร์ ซึ่งสามารถช่วยป้องกันการติดเชื้อ และโรคต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับภูมิคุ้มกัน รวมถึงช่วยเสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกันอีกด้วย
ระยะต่างๆ ของน้ำนมแม่
การให้นมจะมีอยู่ 3 ระยะ ซึ่งสารอาหารที่พบในน้ำนมแม่จะเปลี่ยนแปลงไปในแต่ละระยะ ดังรายละเอียดดังนี้:
• “หัวน้ำนม (Colostrum) - หัวน้ำนมคือน้ำนมที่หลั่งในช่วง 1-7 วันแรกหลังการคลอดบุตร ซึ่งจะแตกต่างจากน้ำนมใส (transitional milk) และน้ำนมขาว (mature milk) โดยจะประกอบด้วยโปรตีนในปริมาณที่สูงกว่า, ไขมันน้อยกว่า และปัจจัยต่างๆ เพื่อการสร้างภูมิคุ้มกันสำหรับลูกน้อยของคุณ
• น้ำนมใส (Transitional milk) - จะสร้างตั้งแต่วันที่ประมาณ 8-20 เป็นน้ำนมที่สร้างขึ้นระหว่างการเปลี่ยนจากหัวน้ำนมเป็นน้ำนมขาว ซึ่งเมื่อมีการให้นมลูกจะเริ่มมีการสร้างน้ำนมจากเนื้อเยื่อของเต้านม จะมีลักษณะบางอย่างเหมือนหัวน้ำนม แต่เป็นช่วงเวลาที่การสร้างน้ำนมที่ 'เพิ่มขึ้นมาก' เพื่อรองรับความต้องการทางโภชนาการและพัฒนาการของลูกน้อย ช่วงนี้เป็นเวลาที่น้ำนมของคุณจะ 'มา' และคุณอาจรู้สึกคัดตึงเต้านมเนื่องจากมีน้ำนมเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว
• น้ำนมขาว (Mature milk) - สร้างตั้งแต่ 20 วันหลังคลอดเป็นต้นไป น้ำนมนี้อาจแตกต่างกันได้ในแม่แต่ละคน และพลังงาน (หรือแคลอรี่) อาจแตกต่างกันระหว่าง 270 ถึง 315 กิโลจูล ต่อ 100 มล. สาเหตุส่วนใหญ่มาจากปริมาณของไขมันที่แตกต่างกัน เนื่องจากไขมันในน้ำนมที่ลูกน้อยได้รับจะเพิ่มขึ้นเมื่อให้นมไปเรื่อยๆ น้ำนมขาวจะยังมีสารเพื่อการสร้างภูมิคุ้มกันและส่วนประกอบสำคัญอื่น ๆ ที่ไม่ใช่สารอาหาร
ปัจจัยด้านอาหาร
การเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ ไม่จำเป็นต้องรับประทานอาหารที่ 'สมบูรณ์แบบ' อย่างไรก็ตามคุณแม่อาจจะต้องคำนึงถึงการได้ปริมาณไอโอดีน ธาตุเหล็ก และแคลเซียมให้เพียงพอ รวมถึงปรึกษากับแพทย์เพื่อตรวจสอบว่าคุณได้รับสารอาหารเหล่านี้เพียงพอหรือไม่ ซึ่งแพทย์อาจแนะนำให้คุณแม่รับประทานอาหารเสริม เพื่อให้ได้รับสารอาหารอย่างครบถ้วน
การรับประทานอาหารเพื่อสุขภาพที่อุดมไปด้วยธัญพืชเต็มเมล็ด พืชตระกูลถั่ว ผลไม้และผัก โปรตีนไร้มัน ผลิตภัณฑ์นมไขมันต่ำ และน้ำปริมาณมาก จะช่วยให้คุณมีพลังงานเพียงพอในขณะให้นมลูก – ในขณะที่ร่างกายของคุณสร้างน้ำนม ซึ่งสิ่งสำคัญคือคุณแม่ต้องใส่ใจในการรับประทานอาหารที่มีคุณภาพดีเพียงพอเพื่อรักษาสุขภาพของตัวคุณเอง และหากคุณมีข้อสงสัยโปรดปรึกษาผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพของคุณ
Blackmores สนับสนุนประโยชน์ของการเลี้ยงลูกด้วยน้ำนมแม่เพราะเป็นมีสารอาหารที่ดีที่สุดสำหรับทารก อย่างไรก็ตาม เรายังตระหนักด้วยว่าไม่ใช่ว่าคุณแม่ทุกคนจะสามารถให้นมลูกได้ และสาเหตุที่ผู้หญิงไม่สามารถให้นมลูกได้นั้น เป็นเรื่องที่คุณแม่แต่ละคนต้องปรึกษากับผู้เชี่ยวชาญด้านการดูแลสุขภาพของเธอ